SSD Nedir?
DRAM Nedir?
Ağustos 10, 2022
VGA Nedir?
Aralık 28, 2022
SSD veya yarıiletken sürücü, bilgisayarlarda kullanılan bir tür depolama aygıtıdır. Bu geçici olmayan depolama ortamı, kalıcı verileri katı hal flash bellekte depolar. SSD'ler, bilgisayarlardaki geleneksel sabit disk sürücülerinin (HDD'ler) yerini alır ve bir sabit sürücüyle aynı temel işlevleri yerine getirir. Ancak SSD'ler kıyaslandığında önemli ölçüde daha hızlıdır. Bir SSD ile cihazın işletim sistemi daha hızlı açılır, programlar daha hızlı yüklenir ve dosyalar daha hızlı kaydedilebilir.
Geleneksel bir sabit sürücü, aktüatör adı verilen mekanik bir kol üzerinde okuma/yazma kafası bulunan dönen bir diskten oluşur. Bir HDD, verileri manyetik olarak okur ve yazar. Bununla birlikte, manyetik özellikler mekanik arızalara yol açabilir.
Karşılaştırıldığında, bir SSD'nin kırılacak veya yukarı veya aşağı dönecek hareketli parçası yoktur. Bir SSD'deki iki temel bileşen, flash denetleyici ve NAND flash bellek yongalarıdır. Bu yapılandırma, sıralı ve rastgele veri istekleri için yüksek okuma/yazma performansı sağlamak üzere optimize edilmiştir.
SSD'ler, sabit sürücülerin konuşlandırılabileceği her yerde kullanılır. Tüketici ürünlerinde, örneğin, kişisel bilgisayarlarda (PC'ler), dizüstü bilgisayarlarda, bilgisayar oyunlarında, dijital kameralarda, dijital müzik çalarlarda, akıllı telefonlarda, tabletlerde ve flaş belleklerde kullanılırlar. Ayrıca grafik kartları ile birleştirilmiştir. Ancak, geleneksel HDD'lerden daha pahalıdırlar.
Daha yüksek girdi/çıktı ihtiyacı hızla artan işletmeler, SSD'lerin geliştirilmesini ve benimsenmesini hızlandırdı. SSD'ler, HDD'lerden daha düşük gecikme süresi sunduğundan, hem ağır okuma hem de rastgele iş yüklerinin üstesinden verimli bir şekilde gelebilir. Bu düşük gecikme, flash SSD'nin saklanan verilerden doğrudan ve anında okuma yeteneğinden kaynaklanır.
Bilgileri gerçek zamanlı olarak iletmesi gereken yüksek performanslı sunucular, dizüstü bilgisayarlar, masaüstü bilgisayarlar veya herhangi bir uygulama, katı hal sürücü teknolojisinden yararlanabilir. Bu özellikler, kurumsal SSD'leri işlem ağırlıklı veritabanlarından okumaları boşaltmaya uygun hale getirir. Ayrıca, sanal masaüstü altyapısıyla veya bir hibrit bulut kullanarak sık kullanılan verileri yerel olarak depolamak için bir depolama dizisi içinde önyükleme fırtınalarını hafifletmeye yardımcı olabilirler.
SSD'ler Nasıl Çalışır?
Bir SSD, verileri okur ve silikondan yapılmış, birbirine bağlı temel flash bellek yongalarına yazar. Üreticiler, farklı yoğunluklar elde etmek için yongaları bir ızgarada istifleyerek SSD'ler oluşturur.
SSD'ler, birbirine bağlı bir flash bellek yongaları kümesine veri okur ve yazar. Bu çipler, elektrik yükünü tutmak için kayan geçit transistörleri (FGT'ler) kullanır; bu da SSD'nin bir güç kaynağına bağlı olmadığında bile veri depolamasını sağlar. Her FGT, şarjlı bir hücre için 1 veya hücrenin elektrik yükü yoksa 0 olarak belirlenmiş tek bir bitlik veri içerir.
Her veri bloğuna tutarlı bir hızda erişilebilir. Ancak, SSD'ler yalnızca boş bloklara yazabilir. Ve SSD'lerin bunu aşmak için araçları olmasına rağmen, performans yine de zaman içinde yavaşlayabilir.
SSD'ler üç ana bellek türü kullanır: tek, çok ve üç seviyeli hücreler. Tek düzeyli hücreler, bir defada bir bit veri tutabilir - bir veya sıfır. Tek seviyeli hücreler (SLC'ler), SSD'nin en pahalı biçimidir, ancak aynı zamanda en hızlı ve en dayanıklıdır. Çok düzeyli hücreler (MLC'ler), hücre başına iki bit veri tutabilir ve bir SLC ile aynı miktarda fiziksel alanda daha büyük miktarda depolama alanına sahip olabilir. Ancak,
MLC'ler daha yavaş yazma hızlarına sahiptir. Üç seviyeli hücreler (TLC'ler), bir hücrede üç bit veri tutabilir. TLC'ler daha ucuz olmalarına rağmen, daha yavaş yazma hızlarına sahiptirler ve diğer bellek türlerine göre daha az dayanıklıdırlar. TLC tabanlı SSD'ler daha fazla flaş kapasitesi sağlar ve bir MLC veya SLC'den daha ucuzdur, ancak hücre içinde sekiz duruma sahip olmaları nedeniyle bit çürümesi olasılığı daha yüksektir.
SSD'lerin başlıca özellikleri nelerdir?
Çeşitli özellikler bir SSD'nin tasarımını karakterize eder. Hareketli parçaları olmadığı için SSD, HDD'lerde meydana gelebilecek mekanik arızalara maruz kalmaz. SSD'ler ayrıca daha sessizdir ve daha az güç tüketir. Ve SSD'ler sabit sürücülerden daha hafif olduğundan, dizüstü bilgisayar ve mobil bilgi işlem cihazları için çok uygundur.
Ek olarak, SSD denetleyici yazılımı, bir kullanıcıyı olası bir disk arızası konusunda önceden uyarabilen tahmine dayalı analitik içerir. Flash bellek şekillendirilebilir olduğundan, tümü flash dizisi satıcıları, veri azaltma teknikleri kullanarak kullanılabilir depolama kapasitesini değiştirebilir.
| HDD | Sabit Disk SürücüUzun yıllardır tüm sistemlerde kullanılan HDD sürücüler; 2,5 ve 3,5 inç biçim faktörleri ile yer almaktadır. Veriler dönen manyetik plakalar üzerine kaydedilir. Hızları; bu plakaların devir sayısını ifade eden RPM (revolutions per minute) değeri ile ifade edilir. |
| SSD | SSD sürücüler verileri flash depolama birimlerine kaydeder. HDD sürücülerden farklı olarak hareketli hiç bir parça içermediğinden , mekanik arızalara karşı çok dayanıklıdır. SSD sürücüler, HDD sürücülere göre çok daha yüksek veri aktarım hızlarına sahiptir. |
| SSHD | SSHD sürücüler; geleneksel HDD sürücü ve daha küçük kapasiteli bir SSD sürücünün bir arada sunulduğu çözümlerdir. SSD bölümü sık erişilen veriler için kullanılırken, HDD bölümü ise uzun süreli veri depolama için kullanılır.Apple sistemlerinde kullandığı SSHD sürücüler, Fusion Drive olarak adlandırmaktadır. |
| SATA | Günümüzde kullanılan güncel sürümü SATA III, 6Gb/s değerine ulaşan aktarım hızları sunar. SATA, aynı zamanda SSD ya da HDD sürücüleri anakarta bağlayan fiziksel bağlantı ucudur. |
| SAS | Günümüzdeki güncel sürümü SAS-4 ya da 24G SAS, 22.5Gb/s değerine ulaşan aktarım hızları sunar. SAS aynı zamanda, SATA’dan SSD ya da HDD sürücüleri anakarta bağlayan fiziksel bağlantı ucudur. SATA’ya oldukça benzer ancak farklılıkları vardır. SAS sürücüler, yüksek MTBF (higher mean time between failures) dayanım değerlerine sahiptirler, ancak SATA sürücülere göre daha düşük depolama kapasiteleri sunarlar. SAS sürücüler sunucular ve veri merkezleri gibi kurumsal ortamlarda kullanılırlar. |
| PCIe | PCIe; ekran kartı, HBA kartı ve SSD sürücüler gibi yüksek hızlı bileşenler için fiziksel bağlantı ve arayüz standartıdır. Anakart üzerinde farklı yapılandırmalara sahip PCIe yuvaları bulunur. x1, x4, x8 ve x16 şeklinde bulunan bu yapılandırmalarda, x harfinin yanında bulunan değer PCIe yuvasının lane-şerit sayısını ifade eder.PCIe standartları yıllar içerisinde gelişmeye devam eden farklı nesiller ile ifade edilir. Her yeni nesil bir öncekinin iki katı bant genişliği sunmaktadır. Örneğin; PCIe 3.0 x16, 32 Gbps değerine sahipken PCIe 4.0 x16 64 Gbps değerine sahiptir. 12.nesil Intel işlemciler ile yakın gelecekte yaygınlaşmaya başlayacak olan PCIe 5.0, 128Gbps bant genişliğine sahip olacak. |
| NVMe | NVMe; yeni nesil SSD sürücülerin tam performans ile çalışarak yüksek okuma yazma hızlarının elde edilmesini sağlayan protokol ya da kontrolcü teknolojisidir. SSD sürücülerin SATA yerine PCIe üzerinden çalışabilmesine imkan tanımıştır.SAS ve SATA’dan farklı olarak NVMe bir fiziksel bağlantı türü değildir. Bu sayede M.2, U.2 yada HHHL PCIe gibi çok farklı biçim faktörlerinde NVMe SSD çözümleri bulunabilmektedir. |
| NAND | NAND flash bellek, güç kesintisi durumunda silinmeyen bir depolama türüdür.Verileri bloklar halinde saklar, sınırlı yazma döngüsüne sahiptir. Günümüzde kullanılan farklı NAND flash depolama türleri mevcuttur : – SLC Single-Level Cell Tek Katman Hücre (Hücre başına 1 bit) – MLC Multi-Level Cell Çok Katman Hücre (Hücre başına 2 bit) – TLC Triple-Level Cell Üç Katman Hücre (Hücre başına 3 bit) – QLC Quad-Level Cell Dört Katman Hücre (Hücre başına 4 bit) SLC en hızlı ve en dayanıklı ancak en yüksek maliyetli olan NAND türüdür. QLC en yavaş ancak en düşük maliyetli olan NAND türüdür. |
| M.2 | M.2; SSD sürücüler tarafından kullanılan fiziksel bağlantı türüdür.Esnek fiziksel tasarım yapısı sayesinde farklı uzunluklarda olabilmektedir. M.2 biçim faktöründe, SATA ve PCIe SSD sürücüler üretilmektedir. M.2, zaman içerisinde mSATA biçim faktörünün yerini almıştır.M.2 ifadesinin fiziksel bağlantı türünü belirttiğine dikkat edilmelidir. M.2 SSD sürücüler SATA, PCIe ya da NVMe protokollerinden birini kullanıyor olabilir. |
| U.2 | U.2 bağlantısı günümüzde sunucular için tasarlanmış 2,5 inç NVMe SSD sürücüler tarafından kullanılmaktadır. Yüksek aktarım hızları için SATA ya da SAS yerine PCIe arayüzünü kullanır. |
| RAID | Redundant Array of Independent Drives/Disks ifadesinin kısaltması olan RAID, sistemde birden çok sürücünün bir arada kullanılması yöntemidir.Sürücüler farklı amaçlar için bir arada kullanılabilirler. Veri güvenliği, yüksek performans ya da her ikisinin bir arada olduğu RAID yöntemleri mevcuttur. |
| NAS | Ağa Bağlı Depolama; Network Attached Storage kelimelerinin baş harflerinden oluşan ifade.NAS cihazlar yerel ağ sistemine bağlı, ağ ya da internet üzerinden erişim sağlanabilen depolama cihazlarıdır. |
| Cache/Önbellek | Disk ya da Sürücü önbelleği; tampon bellek olarak da adlandırılan bu alan, veri okuma-yazma sırasında geçici bellek olarak kullanılan bellek alanıdır. HDD sürücülerde 8 ile 256MB arası kapasitelerde bulunur. SSD sürücülerde ise 4GB önbellek kapasitesine sahip modeller mevcuttur. |
| IOPS | Input/Output Operations Per Second ifadesinin baş harfleridir.IOPS (saniyedeki girdi çıktı işlemleri) bir depolama biriminin performansının ölçümünde kullanılan değerlerdendir. Bir depolama cihazının gerçekleştirebileceği en yüksek okuma yazma işlemlerinin sayısını belirtir.Çok yaygın bir şekilde kullanılan IOPS gerçek hayat uygulamalarında aynı değerleri sunmayabilir. |
| Cloud/Bulut | Günümüzde depolama sadece yerel olarak yapılmamaktadır. Cep telefonu, tablet ya da bilgisayarlar artık sürekli internete bağlı olduklarından bulut depolama kullanımı giderek yaygın hale gelmiştir.Tüketiciler için Google Drive, Microsoft OneDrive, Apple iCloud gibi çok sayıda bulut depolama hizmeti sunulmaktadır. |
| Intel® Optane™ Memory | Intel® Optane™ Memory; HDD sürücülere sahip sistemlerin performansını artırmak için geliştirilmiş M.2 SSD sürücülerdir. Önyükleme (boot), dosya arama, büyük boyutlu dosya aktarımı gibi işlemlerin sürelerinin kısalmasını sağlar. |
| NTFS | NTFS – New Technology File System : Microsoft tarafından geliştirilen ve Windows işletim sistemleri için varsayılan dosya sistemidir. Windows için varsayılan dosya sistemidir. İş akışlarında yoğun olarak Windows işletim sistemli cihazlar ile çalışan kullanıcıların taşınabilir HDD-SSD gibi sürücülerinde de kullanması önerilir.Mac sistemler varsayılan olarak NTFS dosya sistemli sürücülerdeki verileri okuyabilir ancak sürücülere veri yazamazlar. Üçüncü parti uygulamalar ile NTFS sürücüler Mac sistemlerde kullanılabilmektedir. NTFS; FAT32 dosya sisteminin dosya boyutu ve bölümlendirme sınırlamalarını ortadan kaldırmıştır. |
| FAT32 | FAT32 – File Allocation Table : FAT32, eski Windows sistemler tarafından kullanılan dosya sistemidir. NTFS desteklemeyen ve sınırlı kullanıma sahip sistemlerde hala kullanılmaya devam etmektedir. FAT32 dosya sisteminde dosya boyutu 4GB ile bölüm boyutu ise 8TB ile sınırlıdır. Ayrıca NTFS tarafından sunulan dosya izinleri ya da güvenlik işlevleri gibi özellikler FAT32 dosya sisteminde yoktur. |
| exFAT | exFAT – Extensible Allocation Table : En fazla kullanılan dosya sistemlerinden biri olan exFAT, Windows ve MacOS başta olmak üzere pek çok işletim sistemi tarafından okuma ve yazma işlemlerinin gerçekleştirilmesine izin verir. FAT32 dosya sisteminin sınırlamalarını barındırmaz. Bu esnekliği,USB sürücüler ve hafıza kartları (SD, CF, microSD vb) için en uygun çözüm olmasını sağlar. |
| APFS | APFS – Apple File System : macOS High Sierra işletim sistemi ile birlikte duyurulan APFS, Mac sistemlere özel olarak Apple tarafından geliştirilmiştir. Yeni nesil tüm Mac sistemlerde varsayılan dosya sistemidir. SSD sürücüler ile en iyi şekilde çalışmak üzere tasarlanmıştır. HDD ve melez sürücüler ile de çalışabilmektedir.APFS dosya sistemi şifreleme, anlık sistem kopyaları (snapshots) gibi gelişmiş işlevlere sahiptir. |
| HFS+ | HFS+ – Hierarchical File System Plus (Mac OS Extended) : HFS+ Apple tarafından APFS öncesinde Mac sistemlerde kullanılan özel dosya sistemidir. MacOS High Sierra öncesi dönemde tüm Mac sistemler tarafından kullanılan HFS+ varsayılan dosya sistemi olarak yerini APFS’ye bırakmıştır. |
| Thunderbolt™ 4 | Intel® tarafından Apple işbirliği ile geliştirilen Thunderbolt™ 4, USB Type-C bağlantı tipini kullanan bir donanım arayüzüdür.Uyumlu cihazlar ile kullanıldığında 40 Gb/s değerine varan aktarım hızı sunar. Harici HDD ve SSD sürücülerden yüksek hızda veri aktarılmasını sağlar. Thunderbolt™ 4, 2 adete kadar 4K ya da 1 adet 8K ekran desteğine sahiptir. |
| USB 3.2 | En güncel USB bağlantı arayüzüdür. İsimlendirme ve aktarım hızları şu şekildedir : USB 3.2 Gen 1 – 5 Gb/s USB 3.2 Gen 2 – 10 Gb/s USB 3.2 Gen 2×2 – 20 Gb/s |
SSD'lerin avantajları nelerdir?
SSD'lerin HDD'lere göre avantajları şunları içerir:
- Daha yüksek okuma/yazma hızları ; SSD'ler büyük dosyalara hızlı bir şekilde erişebilir.
- Daha hızlı önyükleme süreleri ve daha iyi performans : Çünkü sürücü bir HDD'nin yapacağı gibi dönmesine gerek yoktur, daha duyarlıdır ve daha iyi yük performansı sağlar.
- Dayanıklılık : SSD'ler darbelere karşı daha dayanıklıdır ve hareketli parçalara sahip olmadıkları için ısıyı HDD'lerden daha iyi idare edebilirler.
- Güç tüketimi: SSD'ler, hareketli parça içermemeleri nedeniyle çalışmak için HDD'lerden daha az güce ihtiyaç duyar.
- Daha sessiz : SSD'ler, hareketli veya dönen parçalar olmadığından daha az duyulabilir
- Boyut : SSD'ler çeşitli form faktörlerinde gelirken, HDD boyutları sınırlıdır.
SSD'lerin dezavantajları nelerdir?
SSD'lerle gelen dezavantajlar şunları içerir:
- Maliyet : SSD'ler geleneksel HDD'lerden daha pahalıdır.
- Kullanım süresi : Bazı SSD'ler, örneğin, NAND flash bellek yongaları kullananlar, yalnızca belirli bir sayıda yazılabilir, bu genellikle HDD'lerden daha azdır.
- Verim : Yazma döngüsü sayısındaki sınırlamalar, SSD'lerin performansının zaman içinde düşmesine neden olur.
- Depolama seçenekleri : Maliyet nedeniyle, SSD'ler genellikle daha küçük boyutlarda satılır.
- Veri kurtarma : Hasarlı çiplerdeki veriler kurtarılamayabileceğinden, bu zaman alıcı işlem pahalı olabilir.
